Matagaluega o Aoga a le Setete o Hawaii

Ka 'Oihana Ho'ona'auao o le Malo o Hawai'i

Tausia ole Saogalemu a Tatou A'oga

A tula'i mai se fa'alavelave fa'alotoifale po'o se fa'afitauli e le'i fuafuaina e taofia ai se a'oga mai le fa'agaioiga saogalemu, e galulue fa'atasi le pule a'oga ma pule fa'alavelave lavelave e fai fa'ai'uga e uiga i tapuni a'oga mo se taimi pupuu.

Saogalemu, Saogalemu & Tapenaga mo Faalavelave Tutupu Faafuasei

Tapuni a'oga

A tupu ni mea tetele e pei o se afā, matou te galulue ma a matou paaga i le setete ma le itumalo pulega faʻafuaseʻi e faia se faʻaiuga pe tatau ona tatala pea se aʻoga. O le tele o a tatou a'oga o lo'o fa'atulaga nofoaga mo fa'alavelave fa'afuase'i e fa'agaoioia e itumalo i feutaga'iga ma le Hawaii'i Fa'alavelave Fa'afuase'i Ofisa (HI-EMA). O punaoa ma faʻamatalaga a le Itumalo e tali atu ai faʻafuaseʻi o loʻo i lalo:

Pepa le eletise

E ono motusia le eletise i taimi o aoga. E ui e mafai ona faʻalavelave, o le a mataʻituina lelei e le pulega a le aʻoga ma le taʻitaʻi o ofisa o le setete faʻasalalauga faʻalotoifale. Afai e motusia le eletise, i le tele o tulaga e tatala pea le lotoa a'oga. E masani lava, o le taofia o tamaiti aoga i luga o le lotoa o le filifiliga sili lea ona saogalemu.

Afai e tapunia le a'oga, o le a lafo sa'o mai le a'oga i aiga ma fa'asalalau atu fo'i ile upegatafa'ilagi a le HIDOE. Fa'amolemole fa'amautinoa o lo'o iai i le a'oga a lau tama au fa'amatalaga fa'afeso'ota'i aupito lata mai.

View information about Hawaiian Electric Co.’s Polokalama Tapuni Malosiaga o le Saogalemu Lautele.

Fa'alavelave Fa'afuase'i

O a'oga uma e fa'atino a'oa'oga mana'omia nei (lea vitio e maua ai se vaaiga lautele):

  • Loka: E lokaina pe a iloa se fa'amata'u i totonu po'o fafo i le a'oga. Ua loka uma faitoto'a o le a'oga ma o tamaiti a'oga ua fa'asao i potuaoga. E leai se ulufale i totonu pe alu ese mai le aʻoga o le a faʻatagaina seia oʻo ina faia se faʻaaliga "manino uma".
  • Malutaga i le Nofoaga: E sulufai tamaiti aoga i nofoaga atofaina e puipuia ai i latou mai mea matautia po o le leaga o le tau. E leai se ulufale i totonu pe alu ese mai le aʻoga o le a faʻatagaina seia oʻo ina faia se faʻaaliga "manino uma".
  • Aveese (e aofia ai le afi): O nisi faʻalavelave faʻafuaseʻi e ono manaʻomia ai tamaiti aoga ma le aufaigaluega e o ese mai le aʻoga. E fa'atinoina le fa'asao pe a le toe saogalemu le nofo ai i totonu o le lotoa. Afai e fa'aauau pea le fa'alavelave fa'afuase'i ma ua le mafai e tamaiti a'oga ona toe fo'i i le lotoa, o le a fa'ataunu'u taualumaga o le toe tu'ufa'atasia o matua po'o le tausi. Fa'amolemole fa'amasani oe ile fa'asologa o le toe tu'ufa'atasiga a lau a'oga.
  • Mafuie: O le tulafono e tatau ona pa'u, ufiufi ma taofi seia uma le lulu.
  • Tsunami: Mo a'oga o lo'o i sone o le galulolo, ose fa'ata'ita'iga lea mo le fa'asa'olotoina i se nofoaga fa'apitoa e mamao ese mai le o'o atu i galu o galu.

A'oga Sone Tsunami

O a'oga o lo'o taoto i sone o le sunami e fa'ata'ita'i le fa'asa'olotoina e fa'atatau i se sunami fa'alotoifale. E ono i'u ai se galulolo e o'o mai i uta ile 10-30 minute. O a'oga uma e fa'ata'ita'i le aveeseina o sone o le galulolo i totonu ole 10 minute. Ua fa'atonuina matua e nonofo ese mai le lotoa se'ia uma le fa'alavelave fa'afuase'i. O a'oga o lo'o i totonu o sone galulolo e aofia ai:

  • Oʻahu: Kaʻaʻawa Elementary, Hauʻula Elementary, Sunset Beach Elementary, Haleʻiwa Elementary, Lāʻie Elementary, Waialua Elementary, Waiʻanae High, Waʻianae Intermediate, Nānāikapono Elementary, Iroquois Point Elementary, Māʻili Elementary, Ala Wai Elementary.
  • Hawaiʻi: Chiefess Kapiʻolani Elementary, Keaukaha Elementary, Kahakai Elementary.
  • Kauaʻi: Hanalei Elementary, Kekaha Elementary.

Fa'amatalaga Fa'alavelave mo Aiga

O faʻalavelave faʻafuaseʻi o se taimi faigata, ae e tatau i matua ma tagata tausi maʻi ona mautinoa o le aufaigaluega aʻoga e saunia e ala i faʻataʻitaʻiga masani ma faʻafouina. E mafai e matua ma tagata tausi maʻi ona fesoasoani i le faia o mea nei:

  • Ia saunia mo se faalavelave faafuasei
    • Ia mautinoa o fa'amatalaga fa'afeso'ota'i fa'afuase'i a lau tama e sa'o ma lata mai.
    • O a'oga HIDOE uma e iai fuafuaga fa'afuase'i. Fa'amasani ile fuafuaga fa'afuase'i a lau a'oga ma faiga e toe tu'ufa'atasia ai matua/tausia pe a tula'i mai se a'oga.
    • Fa'aalu se taimi e saunia ai le fuafuaga fa'afuase'i a lou aiga ma lau fanau. O le Federal Emergency Management Agency (FEMA) e iai a latou punaoa taua ile initaneti.
  • I le tulaga o se fa'alavelave fa'afuase'i i le a'oga: E ui o lau tali muamua o le vili pe faanatinati i le a'oga a lau tama, fa'amolemole mulimuli i fautuaga nei:
    • Aua le valaau pe faanatinati i le aoga a lau tama. E mana'omia laina telefoni ma tagata faigaluega mo taumafaiga fa'alavelave fa'afuase'i.
    • Aua le telefoni i lau tama. Ua fa'avaivai le aufaigaluega ma tamaiti a'oga mai le fa'aogaina o feso'ota'iga telefoni fe'avea'i mo mafuaaga saogalemu.
    • Fa'alogo ile TV/leitio fa'alotoifale mo fa'aaliga aloa'ia a le a'oga.
    • Fa'alagolago i feso'ota'iga aloa'ia mai le a'oga, saogalemu lautele po'o ofisa ole HIDOE.
    • Fa'alogo mo fa'amatalaga aloa'ia e uiga i le toe fa'atasi ma lau tama. O tamaiti a'oga o le a fa'asa'oloto na'o matua/tagata tausi o lo'o fa'amauina o ni feso'ota'iga fa'afuase'i ma o lo'o tu'uina atu se ID ata e pei o le laisene aveta'avale, ID militeri po'o le tusifolau.
    • Siaki le upega tafa'ilagi a le HIDOE po'o ala fa'aagafesootai mo fa'amatalaga fa'afuase'i.

Pepa fa'alavelave mo matua

Mataupu 19

Ina ia malu puipuia a tatou a'oga, ua fa'atūina tulafono e fa'atatau i amioga le taupulea a tamaiti a'oga. O nei tulafono e fa'atonutonu ai fo'i su'ega o tamaiti a'oga ma faoa meatotino. Tulafono Pulega a Hawaiʻi, Vaega 19 (PDF), are derived from state law. It’s important that students and parents review this information to be aware of the consequences of a Chapter 19 violation. 

Saogalemu i totonu ma fafo atu o le lotoa

O le a galulue leoleo pe a iai se tulaga lamatia moni pe iloa e aʻafia ai a tatou tamaiti aʻoga poʻo aʻoga. O le a amataina e le pulega ma le aufaigaluega ni tulafono mo le saogalemu pe a tutupu ni faalavelave i totonu o le lotoa, ma faafaigofie fesootaiga ma aiga, vaega o nuu ma le au faamalosia tulafono pe a tulai mai ni faalavelave e aafia ai tamaiti aoga i fafo atu o le lotoa.

O fa'alāpotopotoga fa'atulafono a Hawai'i ose vaega taua o le fa'asaogalemū o nu'u a'oga. O le a'oa'oina o tamaiti a'oga a leoleo e uiga i le saogalemu.

E tatau foi ona talanoa aiga ma a latou fanau e uiga i faiga faavae saogalemu pe a latou i fafo i nofoaga faitele ma e leai se tagata matua faatuatuaina e lata ane:

  • Aloese mai tagata ese, aua le talanoa pe ave se mea mai ia i latou.
  • Aua e te alu i se mea ma se tasi e te le iloa. Aua nei talia se tietiega mai se tagata ese.
  • Afai e alu atu se tagata ese ia te oe, saili vave se fesoasoani mai se tagata matua faatuatuaina.
  • Fa'aaoga le faiga uo; aloese mai le savali i soo se mea na o oe.
  • ‘Āfai e pu‘e oe e se tagata ‘ese, fai so‘o se mea e mafai ai e taofi ai le tagata ‘ese. Alalaga mo se fesoasoani.
  • Lipoti soo se gaioiga masalomia i se tagata matua faatuatuaina.
  • Ia mataala i lou siosiomaga ma faailoa atu i isi le mea o le a e i ai ma le taimi e te toe foi mai ai.

O le pitonuu a'oga lata ane ma le nuu o a tatou paaga i le mata'ituina ma le lipotia o gaioiga masalomia i totonu o lotoa. Matou te fa'amalosia tuaoi e lipoti atu ni gaioiga masalomia i le aufaigaluega a'oga ma/po'o le fa'amalosia tulafono. 

E mafai e le nuu ona aoao atili e uiga ma auai i nei taumafaiga iinei:

Komiti o le Saogalemu o Aoga

E tofu a'oga ma le Komiti o le Saogalemu a le A'oga e nafa ma le ausiaina o sini nei:

  • Fa'ateleina le silafia o le saogalemu.
  • Fausia le naunautaiga mo polokalame saogalemu.
  • Faʻaitiitia ma puipuia manuʻa.

Feso'ota'i ma lau a'oga e a'oa'o atili.