Matagaluega o Aoga a le Setete o Hawaii

Ka 'Oihana Ho'ona'auao o le Malo o Hawai'i

Ituaiga o Su'ega

O su'ega e fua ai le alualu i luma o tamaiti a'o latou malaga fa'aaoaoga. O su'esu'ega fa'atulafonoina e tu'uina atu i tamaiti a'oga i vasega filifilia i a'oga tulagalua, vaeluaga ma le maualuga. O lo'o iai fo'i su'ega fa'atatau mo Kaiapuni, Tagata A'oa'o Igilisi, ma tamaiti a'oga fa'aletonu le mafaufau.

Su'esu'ega Paleni Fa'atamai (SBA)

O le Smarter Balanced Assessments (SBA) i le matematika ma le gagana Peretania arts/literacy (ELA) o lo'o ogatusa ma le Hawaii Common Core Standards ma ua fuafuaina e fua ai pe 'o'o i luga tamaiti a'oga mo le sauni i kolisi ma/po'o matata. O su'esu'ega fa'atulafonoina ia e tu'uina atu i tamaiti a'oga i Vasega 3-8 ma le 11.

Hawai'i Smarter Balanced Portal

O le Hawai'i Smarter Balanced Portal ose punaoa e fesoasoani ia te oe e sauniuni ai mo le Hawaiʻi Smarter Balanced Assessments e aofia ai aʻoaʻoga a tamaiti aoga, suʻega faʻataʻitaʻiga, aso taua ma meafaigaluega mo tamaiti aoga, aiga ma faiaoga.

E uiga i le SBA

Students in Grades 3–8 and 11 take the SBA in the spring. Families receive results in the fall prior to the public release of school- and state-level results.

I'uga:

Mo tamaiti aoga, SBA ofo:

  • Fa'afitauli sili atu ona lavelave ma lu'itauina i latou e lagolago a latou tali i fa'amatalaga ma fa'amaoniga.
  • Le mafai ona fa'ailoga mea su'esu'e mo le toe iloiloga, tusi fa'amatalaga i luga o le numera numera, fa'aoga calculators ma isi mea faigaluega i nisi vaega, ma taofi le su'ega.
  • Le avanoa e tu'u ai i a'oa'oga fa'aaitalafu i se numera o kolisi ma iunivesite, e aofia ai le faiga o kolisi a le Iunivesite o Hawai'i. Vaai Fa'ata lou ala ile Kolisi ma le Paleni Sili (PDF)mo nisi fa'amatalaga.
Students at their desks taking an exam

E fa'atautaia e faiaoga su'esu'ega fa'avae—tama'i, siaki masani fa'ale-a'oa'oga—i le tausaga atoa. E lagolagoina lea ma Meafaigaluega mo Faiaoga (lea sa ta'ua muamua o le Digital Library) lea e saofagā i ai a matou faiaoga mea. E mafai e faiaoga ona lolomi lipoti ma talanoaina ma matua le faatinoga ma le alualu i luma o tamaiti aoga.

Mo su'esu'ega Summative Smarter Balanced na faia i le tautotogo, e mafai e faiaoga ona maua togi a tamaiti aoga i totonu o le lua vaiaso, e mafai ai ona latou fetuutuunai aoaoga i vaiaso mulimuli o le tausaga aoga. O le a tu'uina atu fo'i lipoti i faia'oga o le a a'oa'oina tamaiti a'oga i le tausaga a'oga e soso'o ai e fesoasoani e fa'ailoa a latou a'oa'oga.

E mafai e se matua po'o se tausi ma'i fa'apitoa (e pei ona fa'amatalaina e le ADA) e mafai ona talosagaina se isi fa'asologa o se lipoti. Mo nisi fa'amatalaga, fa'afeso'ota'i le Vaega o Iloiloga

MANA'O FA'apitoa: Tamaiti a'oga e iai fa'afitauli fa'apitoa tau mafaufau e ave le HSA-Su'ega Su'ega i le ELA/malamalama, matematika ma le faasaienisi.

ISI NOFOAGA: O fale su'ega o so'o se fetuunaiga e faia i su'ega po'o tulaga o su'ega e mafai ai e tamaiti a'oga e iai ni fa'afitauli fa'aletino po'o le a'oa'oina e fa'aalia lo latou tulaga ausia moni i su'ega fa'ata'atia po'o isi su'ega maualuga. O fetuunaiga masani e aofia ai: 

  • Gagana Fa'ailoga Amerika
  • Patupatu po o tusitusiga lolomi tetele
  • fai atu i se isi e tusi i lalo tali o su'ega
  • fa'alogologo i le faitau tusi faitau leotele e ala i le text-to-speech (TTS) software

GAGANA HAWAII: Mo tamaiti aoga i Faatogaina o le Gagana Hawaii Kaiapunia'oga, Matagaluega ma ana paaga i le Iunivesite o Hawai'i-Mānoa na latou fa'atupuina su'esu'ega o le Kaiapuni Assessment of Educational Outcomes (KĀ'EO) mo Vasega 3 ma le 4 i le gagana Hawaii. O su'esu'ega e fa'atatau i tulaga ma fuaina le aga'i i luma i le sauniaina o tamaiti a'oga mo le manuia i kolisi, matata ma nu'u. O lo'o iai le fa'amavaega a le Matagaluega o le "fa'alua su'ega" mai le US Department of Education ina ia le tau su'e fo'i le SBA tamaiti Kaiapuni i ia vasega.

Vaega Iloiloga Summative

O tamaiti a'oga o lo'o su'e su'esu'ega a le SBA e faia mea nei:

  1. Se su'ega fa'akomepiuta: O se su'ega fa'akomepiuta i luga ole laiga e maua ai se su'esu'ega ta'ito'atasi mo tamaiti ta'ito'atasi.
  2. O se galuega faatino: Galuega e lu'i ai tamaiti aoga e fa'aoga lo latou malamalama ma tomai e tali atu ai i fa'afitauli o le lalolagi. E sili ona fa'amatalaina o ni fa'aputuga o fesili ma gaioiga e feso'ota'i fa'atasi i se autu po'o se fa'aaliga e tasi. O nisi mea fa'atino galuega e mafai ona sikoa e le komepiuta; o le tele o le a sikoa ma le lima.

E le'i fuafuaina; o le a tuuina atu i tamaiti aoga le taimi talafeagai e tali ai fesili uma. E mafai fo'i ona fa'atino le SBA i ni nai aso. 

SU'E FA'A'OGA I LE INITANETI: E mafai e tamaiti a'oga, faiaoga ma matua i le atunu'u atoa ona avanoa i seti o fesili o su'esu'ega e fa'atatau i le Common Core e mafai ona fa'aoga mo le atina'e fa'apolofesa ma talanoaga ma tagata fai faiga fa'avae ma isi paaga fiafia. O lo'o maua su'ega fa'ata'ita'i ile matou AlaHSAP faitotoa. Ua na'o se mua'i va'aiga ma e le aofia ai le atoaga o anotusi e ono feagai ma tamaiti aoga. E le gata i lea, o loʻo tuʻuina atu i se "pepa tumau" (faʻataʻitaʻiga, e le faʻaogaina komepiuta) ma o le a le mauaina e tagata faʻaoga lipoti poʻo togi.​​​

2024-25 Pulega

Vaega o AnotusiVasega (s)
po'o Track(s)
Fa'amalama Su'ega
TatalaTapuni
ELA/Literacy & Mathematics3-8 ma le 1102/18/2505/30/25
1st semester tamaiti a'oga ile poloka fa'atulagaina a'oga NA'O1111/18/2412/13/24
Multitrack3-8 Samasama02/18/2505/30/25
3-8 Mumu, Lanu lanumoana, Lanumeamata03/10/25*06/13/25*​​

* E mafai ona suia

Iloiloga a Kaiapuni o taunu'uga tau a'oa'oga (KĀ'EO)

O le fa'amoemoe o le KĀ'EO o le lagolagoina lea o se iloiloga sa'o, fa'amaonia ma fa'atuatuaina e fa'aalia ai:

  • O le ausia o aoga faatofuina o le gagana Hawaii i faatufugaga, matematika ma le faasaienisi o le gagana Hawaii mo le faamoemoe o le tali atu o nuu ma afioaga faapea le setete ma le feterale.
  • Ose ala talafeagai e fa'atupuina ma fa'aleleia atili le polokalame o le a'oa'oina o le gagana Hawaii i mataupu a'oga, i le a'oga, i totonu o aiga fa'a-Hawaii, ma le lautele lautele. 
  • Le fa'amaoni ma le fa'amaoni o le fausiaina o le fa'avae o se su'esu'ega e fa'ailoa mai e le poto, le tofa ma le atamai o Hawaii.

E uiga i le Atinae o KĀʻEO

E moni lava e tatau ona o le nuu tagata i le na'auao o Hawai'i.

O le gagana o le fa'ailoga o le fa'asinomaga ma e iai sona va'aiga i aso ua mavae, taimi nei ma le lumana'i; "O le gagana e le gata ina faʻasalalauina faʻaaliga o taimi ua tuanaʻi ae faʻapea foʻi faʻaaliga o fegalegaleaiga faʻaagafesootai, faauoga a le tagata lava ia faʻapea foʻi ma le malamalama lautele, o le tamaoaiga o le faʻatulagaina o poto masani, tulafono e uiga i fegalegaleaiga faʻatasi ma manatu e uiga i faatufugaga, galuega, faasaienisi, solo, pese, ola, oti ma le gagana lava ia." (Baker, 2011, p.45) 

O le a'oa'oina o le upu Skutnabb-Kangas (2009) o le gagana a tina, e pei o le gagana Hawaii, o se faatinoga o le toe fesootai ma tuaa, malamalama i le tulaga o iai nei i le lalolagi o ni tagata moni, ma mafaufau i le lumanai o la tatou gagana, aganuu ma nuu e ala i se tioata o le gagana Hawaii. O nei fa'amanuiaga ma aia tatau ua fa'amaonia e le Tautinoga a Malo Aufaatasi i Aia Tatau a Tagata Atunu'u (2008).

O tamaiti a'oga a'oga fa'a-Hawaii sa fa'aaofia muamua i le polokalame su'esu'ega a le setete atoa lea na fausia i luga o le va'aiga o le lalolagi ma le gagana na maua mai i le tele o va'aiga. Ole a'oa'oga autu ole KĀ'EO ole fa'atupuina lea ole fua fa'atatau mo le su'esu'eina o tamaiti a'oga fa'atofuina e ala i le tu'uina o le aganu'u ma le gagana ile totonugalemu ole polokalame su'esu'e. O le mea lea, i le taimi atoa o le atinaʻeina o suʻesuʻega, na taulaʻi le polokalame i le fausiaina o se suʻesuʻega e sili atu ona talafeagai ma avanoa e lagolago ai le faʻaofiina o tamaiti aʻoga immersion. Na ausia lea tulaga ona o galuega uma mo le atina'eina o su'esu'ega - atina'eina o auivi, tusia o mea, iloiloga o mea, togi, ma le fa'atulagaina o tulaga masani - e aofia ai le galulue fa'atasi ma le auai o faiaoga mai motu. O nei faiaoga na saofagā i le tele o le malamalama e uiga i o latou alalafaga, fesuiaiga o gagana faʻaleaʻoaʻoga, ma filosofia aʻoaʻoga e mafua ai se faʻalapotopotoga o loʻo umia le faʻagasologa ma oloa, ma maua ai le lagolago a tagata lautele.

O tamaiti a'oga ua lesitala i polokalame fa'atama'i gagana Hawaii e fa'alatalata atu i tulaga fa'ale gagana Hawaii ma su'esu'eina e fa'aaoga ai le KĀ'EO. 

Ina ia fa'amalieina mana'oga o le Fa'avae a le Setete o Hawai'i, na talia ai e le Komiti Fa'atonu a le Setete o Hawai'i le Faiga Fa'avae 105-8 o lo'o ta'ua ai: O le Polokalama A'oa'oga Kaiapuni e ofoina atu i tamaiti a'oga se a'oa'oga i le gagana Hawaii. O le polokalame atoatoa e tu'ufa'atasia ai le fa'aogaina o metotia fa'aa'oa'oga a Hawaii, gagana, tala'aga, aganu'u ma aga fa'atauaina e saunia ai tamaiti a'oga mo kolisi, matata ma avea ma sao o tagata lautele i totonu o se sosaiete fa'aleaganu'u tele.

O lenei faiga fa'avae o lo'o ta'ua atili ai e fa'atupuina e le HIDOE a'oa'oga ma tulaga fa'ata'atia e saunia ai tamaiti a'oga mo le kolisi, matata ma le sao o tagata lautele.

KĀ'EO Lipoti a le Setete

O tamaiti a'oga fa'ale-malo ma a'oga fa'apitoa a le malo o lo'o i le polokalame o le faatofuina o le gagana Hawaii o lo'o fa'atinoina su'esu'ega o le gagana ma le matematika i Vasega 3-8 ma su'esu'ega faasaienisi i Vasega 5 ma le 8. 

Vaega o AnotusiVasega (s)FAAMALAMA O LE TOFOTOGA
TatalaTapuni
Gagana Arts & Mathematics3-804/01/25*05/30/25
Saienisi5 ma 804/01/25*05/30/25

* E mafai ona suia.

Lipoti fa'apitoa

O Tulaga Fa'ata'ita'i mo Su'esu'ega Fa'aa'oa'oga ma Mafaufau (AERA, APA, NCME, 2014) o lo'o fa'ailoa mai ai tulaga fa'apolofesa, ta'iala ma fautuaga mo tagata e faia su'ega ma tagata fa'asalalau su'ega. O se tasi o ia tulaga o le tu'uina atu lea o fa'amaumauga talafeagai e mafai ai e tagata su'esu'e fa'apitoa ona iloilo le lelei o se su'ega, e aofia ai fa'amaoniga mo le fa'amaoni ma le fa'amaoni o togi o su'ega. O lipoti faʻapitoa e tuʻuina atu ai faʻamaumauga.

Fa'amolemole fa'afeso'ota'i le Vaega o Iloiloga e talosagaina se kopi faaeletonika o se lipoti faʻapitoa e leʻo lisiina i luga. Fa'amolemole fa'ailoa mai le igoa ole su'esu'ega ma le tausaga.