Social-emotional learning (SEL) o loʻo faʻamatalaina mafaufauga, tomai, uiga, ma lagona e fesoasoani i tamaiti aoga ia manuia i aʻoga, matata, ma le olaga. O lo'o taula'i le SEL ile fa'aosofiaga, feso'ota'iga fa'aagafesootai, ma le fa'atonuga a le tagata lava ia e mafai ai e tamaiti a'oga uma ona a'oa'oina ma olaola.
CASEL, ose fa'alapotopotoga ta'uta'ua SEL e lagolagoina itumalo a'oga, fa'amatala SEL o le faagasologa lea e maua ai ma faaaoga e tupulaga talavou uma ma tagata matutua le poto, tomai, ma uiga e atiina ae ai ni faasinomaga maloloina, pulea lagona ma ausia sini patino ma le autasi, lagona ma faaalia le lagona alofa mo isi, faatuina ma faatumauina sootaga lagolago, ma faia faaiuga talafeagai ma le alofa.
Mo nisi fa'amatalaga e uiga i le SEL, fa'amolemole va'ai CASEL's SEL 101: O a Agava'a Autu ma Fa'atonu Autu?
Fausiaina o Agavaa SEL
O le CASEL 5 o loʻo faʻamatalaina vaega e lima e faʻavae i le agavaa SEL. O nei tomai e taua mo le galulue faʻatasi ma le vaʻaiga, ma tautua lelei tamaiti aoga i le aʻoga ma le olaga. E ala i le fausiaina o tomai i nei vaega, o tamaiti aoga e pulea o latou lagona, taulimaina luitau, ma ausia a latou sini.
O le CASEL 5 o:
- Fa'ailoa e le tagata lava ia
- Puleaina e le tagata lava ia
- Fa'alauiloa lautele
- Tomai faiā
- Fa'ai'uga fa'atatau
O loʻo lagolagoina e le Matagaluega o Aʻoga a le Setete o Hawaiʻi le atinaʻeina o nei tomai e ala i le suʻesuʻeina o tamaiti aʻoga i mataupu nei e malamalama ai i lo latou malosi ma avanoa mo le tuputupu aʻe:
- Puleaina e le tagata lava ia
- Fa'alaua'itele
- Lagona o le Fa'atasi
- Mafaufauga Tuputupu
- Grit
- Tulafono Fa'alagona
Fa'amolemole va'ai le su'esu'ega atoa iinei:
- Vasega Uma (3-12) – 38 fesili
Fa'afefea ona Fa'amanuiaina Tamaiti A'oga le A'oa'oga Fa'ale-agafesootai
O aʻoaʻoga faʻaagafesootai-lagona o se vaega taua o se aʻoaʻoga lelei. A meta-suʻesuʻega mai le CASEL o loʻo faʻaalia ai o tupe faʻafaigaluega i le SEL ma avanoa e atiaʻe ai tomai SEL e taʻitaʻia ai le faʻaleleia o le potuaoga, sili atu le puleaina o popolega, ma le 11 pasene maua i aʻoga.
O se lipoti 2019 mai le Aspen Institute, "Mai se Atunu'u e lamatia i se Atunu'u i le Fa'amoemoe,” o lo'o tu'ufa'atasia fa'amaoniga e fa'amaonia ai o le lagolagoina o le atina'eina o agafesootai, fa'alagona, ma le mafaufau o tamaiti a'oga e feso'ota'i lelei i faiga fa'aleaganu'u e pei o le auai, togi, togi o su'ega, fua o fa'au'uga, sauniuni i kolisi ma galuega, ma le soifua manuia lautele.
I le averesi, Ua maua e CAEL o $1 uma e fa'aalu i polokalame SEL e fa'avae molimau e iai le toe fo'i mai o le $11, o lona uiga o le SEL o lo'o i ai le lelei ma le tele o tupe maua i tupe teufaafaigaluega.
Tele Fa'amanuiaga ole SEL mo tamaiti aoga
- O uiga lelei e uiga ia i latou lava, isi, ma le aoga
- Fa'ateleina taunu'uga tau a'oa'oga
- Fa'ateleina fua o fa'au'uga
- Siitia le sauni atu i kolisi ma galuega
- Faʻateleina amioga faʻaagafesootai lelei
- Fa'aitiitia fa'afitauli tau amio, pei ole fa'amata'u
- Sili atu le tomai e pulea ai le atuatuvale
- Sili atu le tomai e pulea ai le atuatuvale
fa'ai'uga o su'esu'ega
Va'ai i'uga o su'esu'ega a le Social Emotional Learning mo tamaiti aoga.
Fesili e Fai soo
Na fa'apefea ona atia'e lenei su'esu'ega?
O le Panorama Social-Emotional Learning Survey na fausia i lalo o le taʻitaʻiga a Dr. Hunter Gehlbach, o le taimi nei o le Sui Dean & Polofesa i le Johns Hopkins University School of Education ma le faatonu o suʻesuʻega i Panorama Education. Dr. Gehlbach ma lana au suʻesuʻe i le Harvard Graduate School of Education na mulimulitaʻia se faʻagasologa o le atinaʻeina o suʻesuʻega e aofia ai iloiloga o tusitusiga, vaega taulaʻi, faʻamatalaga mai tagata atamamai i le atunuʻu, faʻatalanoaga mafaufau ma tamaiti aoga, ma le tele o taamilosaga o pailate ma faʻaleleia.
Dr. Gehlbach ma lana 'au na atiina ae le meafaigaluega e faʻavae i luga o mataupu faʻaonaponei o suʻesuʻega mamanu, lea e matua faʻaitiitia ai le sese o fua. O faiga sili nei e aofia ai:
- Fa'aupu mea su'esu'e e fai ma fesili nai lo fa'amatalaga
- Aloese mai le "ioe-le malie" filifiliga tali e ono fa'aalia ai se uiga e ioe ae nai lo le fa'aogaina o tali fa'ailoga e fa'amalosia ai le autu autu.
- Fesili e uiga i se manatu se tasi i le taimi nai lo le faʻaaogaina o mea faʻapipiʻi lua (faʻataʻitaʻiga, "O le a le fiafia ma le faʻauiga?")
- Fa'aaogāina ia le itiiti ifo ma le lima tali e pu'e ai le lautele o fa'amatalaga
- Fa'aliliuina fesili ile gagana lelei nai lo le fa'aogaina ole gagana fa'afeagai pe leaga
E mafai e matua ona va'ai i fa'amaumauga a le SEL Assessment a le la tama?
Ioe. O lipoti mo matua ma tagata o lo'o va'aia e fa'amatala au'ili'ili i'uga o su'esu'ega a le SEL a le la tama ole a maua ile a'oga pe a mae'a su'esu'ega ta'itasi. Matou te puipuia le le faalauaiteleina o tamaiti aoga e ala i le faʻamautinoa e naʻo tagata faigaluega o loʻo i ai manaoga faʻale-aʻoaʻoga e mafai ona vaʻaia iʻuga a tamaiti aoga. E leai ni tapula'a e tu'uina atu i matua, e mafai ona maua fa'ai'uga a le SEL a le la tama ma toe iloilo/talanoaina i latou.
Ae a pe a ou le mana'o la'u tama e auai i le Su'esu'ega a le SEL?
O la matou sini ia mautinoa o lo'o saogalemu ma lagolagoina tamaiti uma a'o latou toe fo'i i le a'oga. Matou te faafetai atu mo le avea ma a matou paaga pele a o matou galulue faatasi e aʻoaʻoina a matou tamaiti aoga i lenei tausaga aoga. Matou te fa'atauaina le sao o a matou tamaiti a'oga ona oi latou o paaga taua i le galuega e fa'aleleia atili le poto masani a'oga ma lagolagoina o latou mana'oga.
O le su'esu'ega o lo'o fa'atonuina ai tamaiti a'oga e toe tomanatu ia latou lava tomai fa'aa'oa'oga fa'ale-agafesootai, e pei o le pulea e le tagata o ia lava ma le malosi o le tagata lava ia. Fa'amolemole logo le pule o lau a'oga pe a e mana'o e filifili lau tama e le su'e su'esu'ega.
O le a le mea e tupu pe a uma su'ega?
O le su'esu'ega a le SEL e maua ai le avanoa mo faiaoga e va'ava'ai ai i vaega o lo'o ola manuia ai tamaiti a'oga, pe mana'omia fo'i se fesoasoani fa'aopoopo. O nei fa'amatalaga e fesoasoani i faiaoga e fuafua fa'atonuga fa'atatau po'o se fa'alavelave pe a mana'omia. I'uga e lagolagoina le atina'eina o tomai SEL mo potuaoga atoa, vaega laiti, ma/po'o tamaiti a'oga ta'ito'atasi. I lenei auala, e maua ai e tamaiti aoga uma le avanoa e fausia ai tomai e manaʻomia e manuia ai.
