Matagaluega o Aoga a le Setete o Hawaii

Ka 'Oihana Ho'ona'auao o le Malo o Hawai'i

Galuega & A'oa'oga Fa'atekinisi

Career and Technical Education (CTE) e maua ai avanoa mo tamaiti a'oga uma e fia maua le tomai fa'apitoa, tomai fa'apitoa ma le fa'afaigaluegaina o tomai e mana'omia e manuia ai i a'oga pe a mae'a a'oga ma/po'o galuega e mana'omia tele. Matou te va'ava'ai i se lumana'i gafataulimaina e mafai ai e le au fa'au'u mai Hawai'i ona nonofo ma olaola i Hawai'i e ala i le saunia e fa'amanuiaina i galuega maualuluga, maualuga totogi ma galuega e mana'omia tele.

O le misiona a le CTE o le tautuaina lea o a tatou aʻoga ma le lautele lautele e ala i le mamanuina o polokalame CTE lelei e fetaui ma manaʻoga o tagata faigaluega a Hawaiʻi-e aofia ai auala fou ma polokalame o suʻesuʻega, tulaga faʻapitoa, aʻoaʻoga faʻavae galuega, faʻamaonia aloaia o alamanuia, aitalafu lua avanoa ma atina'e fa'apolofesa-fa'atasi ai ma le fa'amautinoaina o le tutusa o avanoa, ma fa'ateleina le aofa'i o le auai ma taunu'uga manuia.

Auala o Galuega

CTE talaaga

O le faʻamalosi mo le faʻalauteleina o le CTE Career Pathways na fesoʻotaʻi saʻo i:

  • O le fuaitau o Perkins V, lea na maua ai le gagana manino i luga o le CTE kosi faigata ma le fa'aogaina o a'oa'oga maualuluga ma a'oa'oga fa'au'u a'oga ma le aufaigaluega. 
  • Sa'ili'iliga mai se su'esu'ega a'oa'oga muamua a le CTE na maua na'o le 44 mai le 77 kosi sa fa'aogaina tulaga fa'apitoa.
  • Le le mautonu pe na fa'atutusa tu'usa'o le ofo a le CTE ma a'oa'oga fa'ai'u a'oga maualuga ma fa'atutusa atoatoa ma fa'amuamua a le tamaoaiga ma tagata faigaluega a Hawai'i.  

O se su'esu'ega fa'aogaina na fa'aogaina ai fa'amaumauga a le setete o le tamaoaiga ma le aufaigaluega e fa'amautu ai galuega maualuluga, maualuga totogi ma mana'omia tele galuega mo Hawai'i fa'atasi ai ma fa'amuamua tau tamaoaiga ma fuafuaga a le setete. O fa'ai'uga na fa'aaogaina e fa'ailoa ai le filifilia o polokalame CTE e fa'afetaui ai mana'oga o le su'esu'ega fa'atatau. Na mafua ai le faʻalauteleina mai le ono CTE Career Pathways i le 13 ma le toe faʻatulagaina o polokalame suʻesuʻe a le CTE.

O ala o galuega ua toe fa'atulagaina e aofia ai:

  • Toe iloiloga o kosi, polokalame o a'oa'oga a'oa'oga tulaga fa'apitoa, ma fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'iga gaioiga fa'aa'oa'oga a tamaiti aoga e lagolago ai a'oa'oga loloto ma le mauaina o tomai fa'aa'oa'oga, fa'atekinisi ma fa'afaigaluega.
  • Ose auala malosi i le a'oa'oina o galuega (WBL) e aofia ai galuega fa'atatau a le WBL e fa'atatau i tulaga fa'ata'atia ma se a'oa'oga a le WBL mo polokalame ta'itasi.

Fa'asino i le CTE Pathway Rollout Timeline (PDF) mo nisi fa'amatalaga i luga ole fa'alauiloa.

Sini Auala

Fesili masani

O le a le taimi e tatau ai ona fa'aogaina Ala o Galuega?

Career Pathways e maua ai se meafaigaluega faʻatulagaina lelei i tulaga faʻaleaʻoaʻoga uma - aoga amata e oʻo atu i kolisi - e taʻitaʻia ai suʻesuʻega o galuega ma fuafuaga faʻatino, taulaʻi i le aʻoaʻoga ma le aʻoaʻoina, ma faʻafesoʻotaʻi aʻoaʻoga ma gaioiga talafeagai, lalolagi moni.

E fa'afefea ona fa'aogaina Ala o Galuega?

O le Career Pathways ose meafaigaluega mo le fa'alauiloaina o galuega, su'esu'ega, tapenaga ma a'oa'oga mo tamaiti uma K-12. O le fa'ailoaina o tamaiti a'oga i auala lautele o galuega, ma le tele o fa'alapotopotoga ma galuega i totonu, fa'alautele ai a latou avanoa faigaluega. E mafai fo'i e tamaiti a'oga matutua ona su'e le su'ega o su'ega tului (RIASEC (PDF)) fesoasoani i le su'esu'eina o filifiliga Auala o Galuega.

I le tulaga lua ma le maualuga, Career Pathways o loʻo tuʻuina atu tulaga faʻapisinisi e fetaui ma manaʻoga pisinisi ma alamanuia.

Auala ma Polokalama o Su'esu'ega a Itumalo ma Aoga (Google Sheet)

E mafai e tamaiti a'oga ona maua le fa'ata'ita'iina o tulaga fa'apitoa uma o le Career Pathway e ala i le fa'amae'aina o se Polokalama o Su'esu'ega, lea e fa tausaga i le a'oga maualuga. Polokalame o suʻesuʻega ua fuafuaina e:  

  • Tu'ufa'atasi tulaga fa'ale-a'oa'oga, galuega ma tomai i fale faigaluega, ma tulaga fa'amaonia fa'amaonia pisinisi ma alamanuia; 
  • Tu'ufa'atasia a'oa'oga fa'avae galuega, fa'ailoga fa'ailoa aloa'ia i alamanuia, ma avanoa vave pe a mae'a a'oga maualuga pe a mafai ma talafeagai; ma 
  • Saunia tamaiti aoga mo aʻoaʻoga faʻaopoopo ma/poʻo galuega.

Polokalame o Suesuega

O le Matagaluega o A'oga a le Setete o Hawai'i e 13 Ala o Galuega ma Polokalama o Su'esu'ega:

Fa'aleaganu'u, Fa'asalalauga, ma Fa'afiafiaga

  • Fuafuaga Faafuainumera
  • Fa'ailoga Fa'ata'ita'i ma Tufuga
  • Ata Ata ma Ala o Faasalalauga

Pulega o Pisinisi, Tupe, ma Maketi

  • Pulega o Pisinisi
  • Pisinisi
  • Pulega o Tupe
  • Pulega o Maketi
  • Sapalai Fa'atekonolosi ma Logistics

Auaunaga Soifua Maloloina

  • Auaunaga Soifua Maloloina
  • Au'aunaga Su'esu'e
  • Au'aunaga Fa'afoma'i Fa'afuase'i
  • Au'aunaga Togafitiga a Tagata
  • Auaunaga Tausisoifua

Faatoaga, Meaai, ma Punaoa Faalenatura

  • Faiga o Manu, Faiga Taumafa
  • Pisinisi Punaoa Faanatura
  • Pulega o Punaoa Faanatura

A'oga

  • Tomai Lagolago A'oa'oga (LSP)
  • Faiaoga o se Tomai (TAP)

Talimālō, Turisi, ma Fa'afiafiaga

  • Tufuga Taumafa
  • Fa'aauau le Talimalo ma le Pulega o Turisi

Tulafono ma le Saogalemu Lautele

  • Au'aunaga Fa'amalosia Tulafono
  • Au'aunaga Tinei Mu ma Fa'alavelave Fa'afuase'i (FES)
  • Muamua Tulafono

Fa'amatalaga Tekonolosi ma Suiga Fa'atekinolosi

  • Fa'amatalaga Fa'ata (AI)
  • Polokalama
  • Fesootaiga
  • Cybersecurity (Cyber)
  • Web Design ma Atina'e (WDD)

Fale ma Fausia

  • Faiga Fa'ainisinia, Eletise, ma Palama (MEP).
  • Fale Nofo ma Fefa'ataua'iga

Fa'ato'aga Manuia

  • Otometi ma Robotics Tekonolosi Electro-Mechanical Technology
  • Uelo

Malosiaga

  • Su'ega Suau'u Fa'atekonolosi
  • Malosiaga Grid Tekonolosi
  • Malosiaga Fa'afouina Tekonolosi

Fa'ailoga Fa'ata'ita'i ma Inisinia

  • Fa'ailoga Fa'ata'oto (AD)
  • Inisinia Tekonolosi

Auaunaga fela'uaiga

  • Tausia o Ta'avale ma Fa'alelei Malamalama (MLR)
  • Fa'aletonu Ta'avale
  • Tekonolosi Tausiga Vaalele
  • Tekinolosi Tausiga o le Gataifale

Tulaga Fa'ailoga Fa'ailoga Fa'ailoga   

I le faaopoopo atu i le ausia o manaʻoga mo le tipiloma a le aoga maualuga a Hawaiʻi, e tatau i le tamaititi aoga ona ausia manaʻoga nei ma se GPA faʻaputu o le 3.0 ma luga atu: 

  • Fa'auma se fa'asologa o vasega e lua i se Polokalama CTE po'o Polokalama Su'esu'e.
  • Maua se B pe sili atu i kosi taitasi o le faasologa o vasega e lua.
  • Fa'afeiloa'i pe sili atu le tomai i se Su'esu'ega Fa'atino mo le Polokalama po'o Polokalama o Su'esu'ega.

E iloilo e le CTE Performance-Based Assessments (PBAs) le tomai o tamaiti aoga e fa'aoga ai tomai fa'apitoa ma tomai fa'apitoa ma le poto na latou a'oa'oina i a latou Polokalama Su'esu'ega CTE. O le PBA e fa'atautaia e se a'oga po'o se itumalo a'oga. O le PBA e aofia ai vaega e tolu:

  1. Tusiga fa'apitoa.
  2. Tulaga tautala.
  3. Iloiloga o faatinoga.

Fono Faufautua Auala

O sui o le Pathway Advisory Council (PAC) e fautuaina le Matagaluega i tomai, poto, meafaigaluega, tekinolosi ma galuega e manaomia i galuega i aso nei. O sini a le PAC o le:

  • Tuuina atu tomai faʻapitoa faʻapitoa e logoina ai tamaiti aʻoga tomai faʻapitoa e aʻoaʻoina i polokalame a le CTE o suʻesuʻega ma tulaga faʻapitoa o pisinisi.
  • Fausia feso'ota'iga i le va o alamanuia, a'oga maualuga ma a'oa'oga pe a mae'a a'oga.
  • Fa'aleleia le alamanuia ma tomai fa'atekinisi poto masani a faiaoga CTE.
  • Tuuina atu avanoa galulue faatasi mo manatu ma feutagaiga.

Galuega ma Fa'alapotopotoga Tamaiti A'oga

High school student and teacher/advisor at a robotics room

Galuega ma Fa'alapotopotoga Tamaiti A'oga (CTSOs) ose vaega taua ole CTE matā'upu a'oa'oga ma a'oa'oga. Latou te atiaʻe le faʻafaigaluegaina ma tomai faʻapitoa e ala i le faʻaogaina o tamaiti aʻoga i aʻoaʻoga faʻaaogaina. 

CTSO faʻaleleia aʻoaʻoga e ala i le tuʻuina atu o avanoa mo aʻoaʻoga faʻapitoa, taʻitaʻiga ma le atinaʻeina o le tagata lava ia, ma le faʻaogaina moni o le lalolagi. E ala i gaioiga, polokalame ma mea faʻatauvaʻa, e fesoasoani le CTSO e taʻitaʻia tamaiti aoga i le filifilia o se ala faigaluega poʻo se polokalame o suʻesuʻega, ma maua ai avanoa e maua ai tomai ma tomai e manaʻomia e manuia ai i na matata. E le gata i lea, e maua e tamaiti aʻoga avanoa e umia ai tulaga taʻitaʻi i tulaga faʻapitonuʻu, setete ma le atunuʻu ma auai i fonotaga faʻaaʻoaʻoga faʻaautaitai e fesoʻotaʻi ma isi tamaiti aʻoga ma paʻaga pisinisi ma pisinisi.

O le Matagaluega o Aoga a le Setete o Hawaiʻi e lima CTSO i le taimi nei:

  1. TEKA
  2. Aiga, Galuega ma Ta'ita'i o Amerika (FCCLA)
  3. FFA (sa taʻua muamua o le Future Farmers of America)
  4. HOSA - Tomai Fa'alesoifua maloloina i le Lumanai
  5. SkillsUSA

Faasilasilaga Faaletausaga

A'o le'i o'o i le amataga o tausaga a'oga ta'itasi, e tatau i a'oga maualuluga ta'itasi o lo'o ofoina atu se polokalame CTE e tatau ona fa'ailoa i tamaiti a'oga, matua, tagata faigaluega ma tagata lautele e fa'apea o avanoa uma tau matata eseese o le a ofoina atu e aunoa ma le fa'atatau i lanu, lanu, tupuaga o le atunu'u, itupa po'o fa'aletonu. Lenei Faasilasilaga Faaletausaga (PDF) ua faaliliuina i gagana eseese e 14.

Punaoa e Fa'atatau ile CTE

O mea nei e talafeagai ile fa'atinoga o le CTE: 

Su'ega RIASEC mo Ala o Galuega

RIASEC codes o se auala e faʻavasega ai tagata e tusa ai ma mea latou te fiafia i ai ina ia mafai ona faʻafetaui ma galuega talafeagai. O le faiga na fausia e Dr. John L. Holland, o se tagata su'esu'e i le mafaufau. Fai mai le talitonuga a Dr. Holland e ono vaega lautele e mafai ona fa'avasega uma ai galuega. O vaega nei lava e ono e mafai ona faʻaaogaina e faʻamatala ai tagata, o latou uiga ma mea e fiafia i ai. Mo se fa'ata'ita'iga, galuega "Faufale" o galuega ia e aofia ai le galue i mea faigaluega po'o masini (fa'ata'ita'iga, kamuta, inisinia po'o pailate vaalele). O tagata e fiafia i fale e masani lava ona fiafia e galulue ma o latou lima ma fatuina se mea faitino.
E mafai e aʻoga ma tagata taʻitoʻatasi ona faʻaogaina le Su'ega RIASEC (PDF) e aunoa ma se fa'atagaga mai le Matagaluega, pe afai latou te fa'aogaina le punaoa mo fa'amoemoega fa'aa'oa'oga.

A'oga a Hawai'i

A'oga a Hawai'i tu'uina atu fesoasoani fa'apitoa e fa'afetaui ai le va'aiga ma le manulauti a le HIDOE e ala i le fa'alauteleina o Nuu A'oa'oga Laiti (SLCs) i Hawai'i e saunia tamaiti uma mo kolisi ma matata. A'oa'o atili e uiga i a'oga a le au paia ma autu o le a'oga matata latou te mamanuina e ala i le kiliki i luga o le ulutala.

Hawaiʻi Career Explorer

Hawaiʻi Career Explorer ose meafaigaluega i luga ole laiga mai le Iunivesite o Hawai'i Community College System e maua ai fa'amatalaga e uiga i togi, tusi pasi ma tikeri o lo'o avanoa e feso'ota'i ma matata eseese.

Vaega Fa'aa'oa'oga a Tamaiti Ofisa Fa'asao (JROTC)

O le Vaega Fa'aa'oa'oga a Tamaiti Ofisa Fa'asao (JROTC) ose polokalame filifilia a le CTE e fa tausaga o a'oa'oga e fa'asoa e le US Army, Navy, Air Force ma Marine Corps. E lua a'oa'oga sosoo a le JROTC e fa'amalieina le CTE lua-aitalafu mana'omia mo se tipiloma a'oga maualuga. 

O le mataupu aoaoina ua mamanuina e aʻoaʻo ai tamaiti aʻoga maualuga i le taua o le sitiseni, taʻitaʻiga, matafaioi a le tagata lava ia ma le galulue faatasi, aʻo faʻatupuina le taua o le tagata lava ia, amio pulea ma se lagona o le ausia. E maua e tamaiti a'oga a le JROTC ni tulaga maualuga pe a auai i so'o se lala o le militeri, ma avanoa maualuluga mo tofiga a le feterale/a'oga a le militeri ma le ROTC kolisi sikolasipi. cadets o le a le faʻatupuina soʻo se matafaioi faamiliteli pe a maeʻa le polokalame.

O le JROTC o se auaunaga i lo tatou malo, ona e maua ai e tamaiti aoga le faʻaosofia ma tomai e faʻaleleia ai le malosi o le tino, tumau le saoloto mai fualaau faasaina, mafaufau loloto ma fatufatuaʻi, fesoʻotaʻi lelei, galue o se tagata o le 'au, faʻauʻu mai le aoga maualuga, tulituliloaina galuega aoga, ma avea ma tagatanuu faamanuiaina. 

Mo nisi fa'amatalaga, fa'afeso'ota'i le LTC (ret.) Edgar Rivera.