HONOLULU — Ua tuuina atu e le Matagaluega o Aoga a le US i le Matagaluega o Aoga a Hawaii (HIDOE) se fesoasoani e lima tausaga e $60 miliona e fa'atatau i le fa'atupuina lelei, fa'atatau i fa'amatalaga tusitusia i totonu o a'oga a le malo. O lea ua soso'o ma le $50 miliona lima tausaga le Comprehensive Literacy State Development (CLSD) Grant na maua i totonu. 2019. O le tomai i faatufugaga gagana ose faailoga autu o faatinoga i lalo ole Komiti Faatonu o Aoga 2023-29 Fuafuaga Fuafuaga.
O le auga o le fesoasoani a le CLSD o le lagolago lea i setete i le fausia o polokalame atoatoa o le faitau ma le tusitusi e siitia ai le tomai o le faitau ma le tusitusi, e aofia ai le muai aoaoina o le faitau tusi, faitautusi, ma le tusitusi, mo fanau mai le fanau mai seia oo i le vasega 12, faatasi ai ma le faamamafaina o tamaiti e le tagolima, o loo aoaoina le gagana Peretania ma tamaiti e iai manaoga faapitoa.
Talu mai le 2019 CLSD fa'ameaalofa fa'ameaalofa, ua si'itia a'oga a le malo o Hawai'i i le tomai fa'aPeretania (ELA) mai le 2021 i le 2022 i le 2 pasene ma o le aofa'i o togi na tumau i le 52% talu mai lena taimi, e tusa ai ma fa'ai'uga Smarter Balanced Assessment (SBA). E leai ni togi o su'ega na maua ile 2020 ona ole COVID. I lenei su'esu'ega fa'ata'atia, o lo'o ta'ita'ia e Hawai'i le atunu'u i le toe fa'aleleia o a'oa'oga mai le fa'ama'i i le ELA ma o lo'o noatia ma Idaho mo le maualuga maualuga o le SBA fa'ata'ita'iga i gagana mo le tausaga a'oga 2022-23. O tupe maua talu ai nei o se vaega o le umi ma le tumau o le faʻaleleia atili o le The Nation's Report Card, poʻo le National Assessment of Educational Progress (NAEP). I le va o le 2003 ma le 2022, ua siitia ai e Hawai'i ana tamaiti a'oga i vaega pito i luga i le vasega fa o faitauga mai le tulaga 44 i le tulaga 9, ma le faitauga o le vasega valu mai le tulaga 50 i le tulaga 25 i le NAEP.
O le a tufatufa atu tupe i vaega lavelave e ala i se faiga fa'atauva'a fa'ameaalofa e atia'e ai fa'ata'ita'iga lautele ma fa'atatau i le faitau tusi ma nu'u e fa'atatau i le Fuafuaga o Fa'atonuga Maua'i Matā'upu a le setete.
- 5% o tupe fa'ameaalofa e fa'aaogaina mo le fa'ataunu'uina o fa'amoemoe a le setete e pei o le atina'eina o se vaega galulue e toe iloilo le Fuafuaga a le Setete o Hawai'i i le Tusitala;
- 40% i le HIDOE vaega lavelave e fa'aoga mo K-5 e pei o le fa'ailoaina o tamaiti a'oga e mana'omia le malosi, fa'aopoopo, fa'avavevave ma le manino ma le fa'amaopoopoina o suiga a'o le'i a'o a'o a'o a'o a'o a'oga;
- 40% i le HIDOE vaega lavelave e fa'aogaina mo le vasega 6-12 fa'amoemoe e pei o le fa'amamafaina o mana'oga o tamaiti e iai mana'oga fa'apitoa ma tamaiti a'oga e tele gagana, su'esu'ega ma fa'alavelave mo le fa'ama'i ma le su'esu'ega mo le nofo sauni i le a'oga tulagalua ma le maualuga;
- 15% e fa'aoga mo le fanau mai i le 5 tausaga e fa'atatau i vaega e pei o le fa'alauiloaina o le phonics, fa'ailoaina o tusi, atina'e fa'apolofesa maualuga i fa'ata'ita'iga faitau ma le fa'amamafa fa'apitoa i le lagolagoina o tamaiti e tele gagana ma tamaiti e iai mana'oga fa'apitoa.
Talosaga mo Fautuaga o le a talosagaina i le taimi o le tautoulu 2024 mo le tausaga aoga 2024-25. Ua maua e le HIDOE le $5.14 miliona mo le vaitaimi amata ia Oketopa 1, 2024, o le aofaiga atoa lea na talosagaina mo le tausaga muamua o le fesoasoani. I le 2019, e ono vaega lavelave na maua fesoasoani CLSD.